علم روانشناسی یک علم نو ظهور با تاثیر بسیار زیاد است به همین خاطر همیشه این سوال در ذهن همه بازدیدکنندگان سایتهای روانشناسی مثل سایت ذهن برتر مطرح است که موضوع روانشناسی چیست و چه اهداف دارد؟ به طور خلاصه معنی و تعریف روانشناسی یعنی بررسی و مطالعه علمی رفتار و فرآیندهای ذهنی. با این حال این تعریف موضوع های بسیار گسترده ای را در بر می گیرد. ریشه علم روانشناسی در زمان فلاسفه بزرگ یونان همچون سقراط ، افلاطون و ارسطو است که آنها سوالاتی اساسی در باب زندگی روانی انسان ها مطرح کردند.
تعریف علم روانشناسی چیست ؟
در ادامه با وب سایت ذهن برتر همراه باشید.
در جواب اینکه تعریف روانشناسی چیست باید گفت روانشناسی علم بسیطی است و وجود شاخه های مختلف روانشناسی نشانگر اهمیت این رشته است.
از یک سو رفتارهای انسان متفاوت است و از طرف دیگر این رفتارها در سنین مختلف و در زمان های مختلف به صورت متفاوتی نمایان می شود و برای شناخت انسان ها در سنین و زمان های مختلف، نیازمند آگاهی از روان آنها است
با توجه به اینکه “روانشناسی” بر بسیاری از وجوه زندگی ما اثر می گذارد، شایسته است حتی کسانی که در پی کسب تخصص در این رشته نیستند آگاهی مختصری از این دانش پویا داشته باشند.
آگاهی از اینکه مقدمات روانشناسی چیست به شما کمک می کند تا بفهمید چرا افراد به شیوه های معینی می اندیشند و عمل می کنند.
بنیانگذار علم روانشناسی کیست؟
بد نیست بدانید که همه در مورد بنیانگذار علم روانشناسی نظر ثابتی ندارد اما در سال ۱۸۷۹ میلادی روانشناسی از فلسفه جدا شد.
دانشمند آلمانی ویلهلم وونت به عنوان بنیانگذار و پدر علم روانشناسی اولین آزمایشگاه روان شناسی را رسما در دانشگاه لایپزیک آلمان تاسیس کرد
یلهلم وونت تحقیقات گسترده ای درباره روانشناسی انجام داد که همگی آنها زمینه ساز پیدایش و تعریف روان شناسی به شکل امروز آن شدند. نمی شود بگوییم روانشناسی یعنی چه اما سخنی از این مرد بزرگ به میان نیاوریم.
ویلهلم وونت گرچه تصورات ابتدایی در مورد تعریف علم روانشناسی داشت اما بدون شک اولیم سنگ بنای این رشته را به درستی بنا نهاد.
مفهوم و تعریف روانشناسی یعنی چه
روانشناسی که معادل انگلیسی آن Psychology است از دو کلمه “روان” و “شناسی” تشکیل شده که هر کدام از آنها معانی واضحی دارند.
کلمه “روان” اشاره به بعد روحی روانی انسان و اهمیت آن دارد، از طرفی کلمه “شناسی” هم به راه های مطالعه و شناخت “روان” اشاره دارد.
در کل تعریف روانشناسی به معنای روشی برای شناخت بعد روحی روان انسان و آگاهی از روش کارکرد آن می باشد
همین معنی روانشناسی به خوبی هدف آن و تاثیری که بر زندگی ما خواهد داشت را نشان می دهد چرا که دنیای درونی ما آینه ای از دنیای درون و اتفاقات آن است. به همین دلیل شناخت عمیق تعریف روانشناسی کمک شایانی بر درک آن خواهد داشت.
به یاد داشته باشید استفاده درست از روان شناسی در شما بصیرتی نسبت به نگرشها و واکنش های خودتان ایجاد می کند.
در واقع ما همواره با انسان ها سرو کار داریم و برای ایجاد روابط خوب با آنها الزاما باید از آنها و همینطور خودمان شناخت کافی داشته باشیم
سوال هایی که در علم روانشناسی مطرح میشود با تمام جوانب زندگی آدمی سرو کار دارد. برای مثال:
- مثلآ می پرسیم شیوه تربیت فرزند والدین شما چه اثری در شیوه فرزند پروری خود شما دارد؟
- بهترین شیوه برای درمان دارویی چیست؟
- آیا مردها هم می توانند به خوبی زنان از نوزادان مراقبت کنند؟
- آیا می توانید در خواب هیپنوتیزمی تجربه تلخی را با جزییات بیشتری به خاطر آورید؟
- نیروگاه های برق هسته ای چگونه باید طراحی شوند تا اشتباهات انسانها به حداقل ممکن برسند؟
- فشار روانی دراز مدت چه تآثیری بر دستگاه ایمنی بدن آدمی دارد؟
- آیا در درمان افسردگی، روان درمانی موثرتر از دارو درمانی و استفاده از داروهای اعصاب و روان است؟
روان شناسان به کمک آزمایشها سعی می کنند به این پرسش ها پاسخ دهند. اما همانطور که از این معنی روانشناسی پیداست، هدف آن مطالعه تمام جنبه های فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد است.
شناخت بهتر اهداف روانشناسی
اما به طور کلی می توان گفت هدف علم روانشناسی ساده سازی توضیح رفتار انسان ها است.
با این ساده سازی در رفتار انسان ها و البته حیوانات بهتر می توانیم درک صحیحی از علت این رفتارها و تشخیص عادی بودن یا نبودن آنها داشته باشیم
این جریان در نهایت به شناخت مشکلات فردی و اجتماعی و ارائه راهکارهای متنوع برای غلبه بر آنها و دستیابی به سلامت روان می انجامد.
رویکرد های معاصر در روانشناسی چیست
منظور از رویکرد شیوه نگرش به موضوع است.
در روانشناسی هر موضوعی را می توان با رویکردهای گوناگون بررسی کرد.
هر یک از رویکردها اعمال آدمی را تا حدودی به گونه ای متفاوت تبیین میکنند و هر یک از آنها سهمی در تصویر ما از تمامیت وجود هر فرد دارد.
در واقع در روان شناسی هر یک از اعمال انسان را میتوان به گونه های مختلف توصیف کرد
برای مثال فرض کنید از خیابانی رد میشوید. با رویکرد روانشناسی زیست شناختی این عمل را میتوان شلیک عصب هایی به شمار آورد که عضلات پاهای شما را به کار می اندازد.
اما رویکرد رفتاری، همین عمل را بدون اشاره به رویدادهای داخل بدن توصیف می کند، به این معنا که چراغ سبز محرکی محسوب می شود که شما با عبور از خیابان به آن پاسخ می دهید.
عمل عبور از خیابان را میتوان با رویکرد شناختی نیز بررسی کرد، یعنی از راه توجه به فرآیندهای ذهنی سازنده آن رفتار.
رویکرد شناختی عمل شما را بر حسب هدف ها و نقشه هایتان تبیین می کند.
رویکرد در روانشناسی چیست
در زیر پنج رویکرد در روانشناسی به اختصار توضیح داده شده است.
۱- رویکرد زیست شناختی در روانشناسی چیست؟
مغز انسان با بیش از ده میلیارد یاخته عصبی و پیوندهای بی‌شمار بین آنها احتمالاً پیچیده ترین ساختار در عالم هستی است.
اصولا تمام رویدادهای روانی به نحوی متناظر با فعالیت مغز و دستگاه عصبی هستند
در رویکرد زیست شناختی به بررسی آدمی و انواع دیگر جانداران سعی می شود پیوند رفتار آشکار با رویدادهای برقی و شیمیائی که در بدن و به ویژه در مغز و دستگاه عصبی صورت می گیرند، شناخته شود.
این رویکرد در پی تعیین آن دسته از فرآیندهای زیستی – عصبی است که زیربنای رفتار و فرآیندهای ذهنی را تشکیل می دهند، برای مثال در رویکرد زیستی به افسردگی سعی میشود این اختلال برحسب تغییرات غیر عادی در میزان انتقال دهنده های عصبی تبیین شود.
این انتقال دهنده های عصبی موادی شیمیائی هستند که در مغز تولید می‌شوند و ارتباط بین نورون ها یا یاخته های عصبی را میسر می سازند.
۲- رویکرد رفتارگرایی در روانشناسی چیست؟
بدون شک رفتارگرایی، مکتبی در روانشناسی است که تمایل دارد همیشه، به جای آن که فکرها و حالت های ذهنی ما را بررسی کند، آن رفتارهایی را بررسی کند که به دنبال فکرهای ما می آیند.
از دیدگاه این گرایش:
نمی توان بین دو فکر مختلف، تفاوتی قائل شد، مگر آن که در رفتاری که به دنبال آن فکرها می آید، تفاوتی وجود داشته باشد
رفتارگرایان معتقدند تمامی رفتارهای آدمی از طریق تقویت و تنبیهی که از محیط دریافت کرده اند نشات می گیرد.
آنها معتقد نوع تربیت می تواند شخصی را خلافکار و دزد، یا همان شخص را فردی به هنجار و مقبول در جامعه نشان دهد.
۳- رویکرد شناختی در علم روانشناسی چیست؟
رویکرد شناختی انسان را موجودی پردازش کننده اطلاعات و مسئله گشا تلقی می کند.
این دیدگاه در پی تبیین رفتار از راه مطالعه شیوه هایی است که شخص به اطلاعات موجود توجه می کند، آنها را تفسیر می کند و به کار می برد.
شناخت گرایان اعتقاد دارند:
تنها از طریق مطالعه فرآیندهای ذهنی میتوان به طور کامل دریافت که جانداران چه میکنند و برای بررسی فرآیندهای ذهنی میتوان رفتارهای خاصی را مورد توجه قرار داد
پدیده هایی از قبیل ادراک، تفکر، زبان، حافظه اگر چه قابل مشاهده نیستند ولی واقعیت هایی هستند که بدون توجه به آنها توصیف و تبیین رفتار و فرآیندهای روانی امکانپذیر نمی باشد.
۴- رویکرد روانکاوی
قبلا به طور مفصل در ذهن برتر با مثالات مختلف درباره اینکه تعریف روانکاوی چیست توضیح دادیم، اما در اینجا اشاره ای به آنها خواهیم داشت.
رویکرد روان کاوی نظریه‌ای دربارهٔ عملکرد ذهن، اختلال های روانی و نام شیوه ای روان درمانی است که بر این فرض اساسی استوار است که بیشتر فعالیت‌های ذهنی و پردازش آنها در ناخودآگاه رخ می دهد.
در واقع روانکاوی با مطالعهٔ شخصیت خصوصی سروکار دارد، یعنی انگیزه‌های ناهشیاری که رفتار را هدایت می کنند
همزمان با رشد رفتارگرائی در آمریکا، زیگمود فروید مفهوم روانکاوی را دربارهٔ رفتار آدمی در اروپا پایه‌گذاری کرد.
فروید معتقد بود هر یک از اعمال آدمی علتی دارد که ریشهٔ آن را باید در یک انگیزهٔ ناهوشیار جست و نه در دلیل معقولی که خود شخص ارائه می‌دهد.
فرآیندهای ناهوشیار عبارت است از باورها، ترس ها، و خواست هائی که شخص از وجود آنها آگاه نیست.
۵- رویکرد پدیدار شناختی
رویکرد پدیدار شناختی تقریباً به طور انحصاری به تجربه های شخصی توجه دارد، این رویکرد با تجارب شخص از رویدادها، یعنی با پدیدارشناسی فرد سر و کار دارد.
رویکرد پدیدارشناختی را انسان گرایی نیز نامیده اند زیرا این نظریه‌ها بر خصوصیات تمایز دهندهٔ انسان از حیوان، مانند تلاش در جهت رشد و خودشکوفایی تاکید می کنند.
پدیدار شناختی رویکردی است برخاسته از واکنش پدیدار شناسان به خصلت بسیار ماشین انگارانه سایر دیدگاه‌ها در روان شناسی.
برای مثال، روانشناسان پدیدارگرا مخالف این نظر هستند که رفتار به وسیلهٔ محرک‌های بیرونی (برطبق رفتارگرائی)، یا صرفاً از راه اطلاع پردازی در ادراک و حافظه (طبق روانشناسی شناختی)، یا توسط تکانه‌های ناهوشیار (طبق نظریه‌های روانکاوی) کنترل میشود.
همچنین اهداف روانشناسان پدیدارشناس نیز جدا از هدف‌های روانشناسان وابسته به سایر رویکردهای روانشناختی است
این روانشناسان بیشتر با زندگی درونی و تجارب درونی فرد سروکار دارند تا با پرورش نظریه‌ها یا پیش بینی رفتار.
انواع شاخه های مختلف روان شناسی چیست؟
حال سوال این است که شاخه اصلی علم روانشناسی چیست یا انواع رشته های روانشناسی کدامند؟
امروز آنقدر تعداد رشته های روانشناسی زیاد شده که دست علاقه مندان در انتخاب رشته بازتر از قبل می باشد
روانشناسی مانند اکثر علوم دارای رشته های فرعی بسیار متنوعی است که ناشی از تاثیر و نفوذ روانشناسی در حوزه های مختلف دانش است.
در حال حاظر در انجمن روانشناسی آمریکا حدود ۵۴ کمیته تخصصی در حوضه های مختلف روان شناسی وجود دارد
خب اگر در ذهن شما هم این سوال مطرح است که انواع روانشناسی چیست در زیر به تعریف برخی از رشته های فرعی روانشناسی اشاره شده است.
۱- بررسی تعریف روانشناسی بالینی
اهمیت شاخه بالینی روانشناسی چیست ؟
روانشناسی بالینی شاخه‌ای از روانشناسی است که به درک، پیش‌بینی و درمان نابهنجاری، ناتوانی و آشفتگی‌های شناختی، هیجانی، زیست شناختی، روانشناختی، اجتماعی و رفتاری کمک می‌کند و در گستره وسیعی از جمعیت‌های در جستجوی درمان کاربرد دارد.
نقش‌های شش‌گانه آن عبارت است از:
- ارزیابی و تشخیص
- مداخله و درمان
- مشاوره روانشناسی
- آموزش و نظارت بر کار روان درمانگرها
- پژوهش
- و مدیریت
غالب کارهای رشته روانشناسی بالینی در راستای درمان و تشخیص، آموزش و پژوهش است.
۲- روانشناسی مشاوره
روانشناسی مشاوره یکی از رایج ترین انواع روانشناسی است که کاربردهای زیادی هم دارد.
روانشناسان مشاوره بسیاری از کارهای روانشناسان بالینی را انجام می دهند، اما اغلب مشکلاتی را تحت درمان قرار می دهند که روانشناس های بالینی کمتر به آنها می پردازند.
۳- تعریف روانشناسی تربیتی
هدف شاخه تربیتی روانشناسی چیست ؟ روانشناسی تربیتی یکی از شاخه‌های روانشناسی است که به تحقیق در مسائل یادگیری و آموزش می پردازد.
در واقع هدف از روانشناسی تربیتی، کمک به دست اندرکاران تربیت در برخورد درست با مسائل آموزشی و تربیتی است.
۴- روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت به مطالعه فرآیندهای رفتاری و روان شناختی در هنگام سلامت، بیماری و مراقبت سلامت می‌پردازد.
این علم معطوف به درک این نکته است که چگونه عوامل و عوامل فرهنگی، رفتاری و روان شناختی باعث سلامت یا بیماری جسمی میشود.
۵- تعریف روان شناسی تطبیقی
روانشناسی تطبیقی یا همسنجشی به عنوان شاخه ای از دانش روانشناسی به مقایسه گونه های رفتاری بین دیگر موجودات زنده برای توضیح رفتارهای انسان می پردازد.
۶- روان شناسی شخصیت
روانشناسی شخصیت اندیشه ها، احساس ها و رفتارهایی را بررسی می کند که سبک منحصر به فرد تک تک انسان ها برای ارتباط با دنیا را تشکیل می دهند.
آن ها به تفاوت های شخصی علاقه مند هستند و تلاش می کنند تا همهٔ فرایندهای روانشناختی را با یکدیگر ترکیب و ادغام کنند و از کل شخص، یک توضیح منسجم را ارائه دهند.
۷- روانشناسی اجتماعی
روانشناسی اجتماعی مطالعه موضوعات، مشکلات و مسائل مرتبط با روان شناسی و جامعه است.
روانشناسی اجتماعی، اثرات حضور دیگران را بر رفتار فرد یا رفتار خود را تحت تأثیر گروه مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد.
۸- روانشناسی تفاوت های فردی
شاخه ای از روانشناسی است که به بررسی شیوه هایی های که در آنها افراد در رفتار با یکدیگر متفاوتند می پردازد.
۹- روانشناسی مرضی
در پاسخ به این سوال که شاخه مرضی روانشناسی چیست باید بیان کرد که:
روان شناسی مرضی شاخه ای از دانش روانشناسی است که به مطالعهٔ الگوهای نامعمول رفتاری، ذهنی و احساسی (که میتواند توسط دیگران شتاب دهنده اختلال ذهنی